O Drvaru

Geografski podaci

Drvar je grad i opština u zapadnoj Bosni i Hercegovini, između Bosanskog Grahova i Bosanskog Petrovca.

Smješten je u planinskom području između planina: Osječenica, Klekovača, Lunjevača i rijeke Une na zapadu, na nadmorskoj visini 700 do 1200 metara.

Klima je kontinentalno-planinska, ponekad sa dužim snježnim periodima.

Prostire se na površini od 589,3 kvadratnih kilometara a oko 70% površine je pod šumama.

Pored šumskih posjeduje i velika vodena bogatstva: rijeka Unac sa vodotokom od oko 63 km, rijeka Bastašica sa jednim od najkraćih vodotoka – manje od 1 km i prekrasnim izvorom. Tu je i Prekajsko jezero Župica površine oko 2 kvadratna kilometra, te umjetni bazeni Lagune.

Istorijski podaci

Drvar se u sadašnjem obliku počeo razvijati 1892. godine, kada je austrijski idustrijalac Oto Štajnbajz osnovao preduzeće za iskorištavanje šuma, Bosnische Forstindustrie Aktiengesellschaft – Oto Steinbeis, koje je kasnije promjenilo ime u Šumsko industrijsko preduzeće a.d. Šipad, i u okolini rijeke Unca zakupio velika šumska područja.

Izgradio je željezničku prugu uskog kolosjeka, koja je spajala Drvar sa Kninom, nešto kasnije sa Prijedorom i Mliništem, što je doprinijelo da se u Drvaru još prije Prvog svjetskog rata podigne velika pilana sa 17 gatera.

Posljedica svega toga je da je izraslo gradsko naselje koje je današnji Drvar. Tada je iz Bastasa prenešeno i središte opštine.

Kako bi iskoristio otpad od drveta, koji je nastajao u pilanama, 1903. godine, švajcarski industrijalac Paul Simonios pustio je u rad fabriku celuloze i papira.

Počela je i proizvodnja bačvi i impregniranog drveta. Tako je Drvar postao centar drvne industrije, među vodećim u BiH.

Drvar je jedno od najpoznatijih mjesta vezanih za Narodnooslobodilačku borbu naroda Jugosavije, od 1941. do 1945. godine. Na području Drvara su se za vrijeme drugog svjetskog rata vodile žestoke borbe od jula 1941, kada na tom području izbija ustanak, protiv vlasti NDH.

Otada pa do kraja rata Drvar je često prelazio iz ruke u ruku, a u prvoj polovini 1944. je na tom području sjedište nove vlasti pod dominacijom Titovih partizana.

Nastojeći uništiti Titov partizanski pokret, Nijemci su 25. 5. 1944. u okviru operacije “Konjićev skok” na Drvar izveli odvažni zračni desant s ciljem da uhvate ili ubiju Tita. Međutim, partizanske snage su dovoljno dugo oduprle njemačkim padobrancima pa se Tito na vrijeme uspio skloniti na Vis. Taj je događaj poslije bio povodom da Drvar za vrijeme socijalističke Jugoslavije dobije ime Titov Drvar.

Prirodni resursi

Od prirodnih resursa na prvom mjestu je šumsko bogatstvo na kojem je i baziran razvoj Drvara kao centra šumarstva i drvne industrije. Između 60 i 70% ukupne teritorije prekriveno je visokim četinarskim i listopadnim šumama.

Teritorija opštine Drvar raspolaže i sa velikim brojem rodnih stabala drenjića (od kojih su neki stari i preko 100 godina), što predstavlja dominantan autohton prirodni resurs ovog područja.

Drvar posjeduje i bogata vodena izvorišta. Rijeka Unac radi određenih poremećaja izazvanih prvenstveno neplanskom sječom šuma, svedena je na nivo potoka, ali su i dalje značajna izvorišta u zoni sjeveroistočnih padina masiva Šatora i Jadovnika, odakle izvire veliki broj manjih i većih vrela.

Unac je osovina opštine u smislu prirodnih uslova, najduži je vodotok Kantona 10, a proteže se pravcem jugoistok-sevjerozapad. Značajnije pritoke Unca su: Gudaja, Ljeskovica, Visućica, Drobnjak, Bastašica i Drvara.

Rijeka Unac izvire ispod planine Šator na 876 m nadmorske visine. Nakon toka od 62,35 km ulijeva se u Unu nizvodno od sedrenih slapova kod Martin Broda, na 310 m/n.v. 466 m razlike u visini svrstava je u rijeku sa planinsko – brdskim obilježjima. Vodom je puni na desetine pritoka i vrela, naročito u gornjem toku.

Pored rijeke Unac na području opštine Drvar kao značajniji hidrografski objekti postoje još tri jezera, jedno prirodno i dva vještačka jezera: Bastaško vrelo kao prirodni fenomen, jezero u Župi i filteri u Bastasima (oba izgrađena za potrebe fabrike celuloze).

Većina izvora u opštini Drvar je na lijevoj strani toka Unca, ispod padina Šatora i Jadovnika. Najznačajniji izvori u ovoj opštini su Točkovi, Jare, Raduklija i Bastaško vrelo.

Na području Drvarske kotline postoje nedovoljno ispitana nalazišta rude ugljena lignita, čija eksploatacija je obustavljena 50-ih godina 20. vijeka.